Hồi sức tim phổi (CPR) là kỹ thuật cấp cứu quan trọng giúp duy trì sự sống cho nạn nhân ngừng tim hoặc thở. CPR không chỉ là kỹ năng cần thiết cho nhân viên y tế mà còn là kiến thức cơ bản mọi người nên biết để xử lý tình huống khẩn cấp.
1. Hồi sức tim phổi là gì?
Hồi sức tim phổi (CPR – Cardiopulmonary Resuscitation) là phương pháp cấp cứu khẩn cấp kết hợp việc ấn ép tim ngoài lồng ngực và thổi ngạt (thông khí nhân tạo) để cứu sống người gặp tình trạng ngừng thở hoặc ngừng tim.
Một phần quan trọng của hồi sức tim phổi là việc ép tim ngoài lồng ngực để duy trì lưu thông máu cho đến khi nhịp tim được phục hồi hoặc các thiết bị hỗ trợ tim mạch chuyên dụng được sử dụng. Thổi ngạt (thông khí nhân tạo) cung cấp đủ oxy cho bệnh nhân trong quá trình cấp cứu.
2. Quy trình hồi sức tim phổi
Khi thực hiện hồi sức tim phổi, cần lưu ý rằng phương pháp can thiệp sẽ khác nhau tùy thuộc vào từng đối tượng. Vì vậy, để đảm bảo an toàn cho bệnh nhân, việc nắm rõ kỹ thuật thực hiện phù hợp với từng trường hợp là rất quan trọng. Chuyên gia tại Trường Cao đẳng Y Dược TPHCM biên soạn:
2.1. Hồi sức tim phổi ở người lớn
– Ép tim ngoài lồng ngực
Để thực hiện ép tim, bạn quỳ cạnh bệnh nhân và đặt gốc bàn tay (cườm tay) lên một phần ba dưới xương ức, hơi lệch sang trái. Đặt lòng bàn tay còn lại lên trên bàn tay đã đặt sẵn và đan các ngón tay vào nhau. Bạn cần đảm bảo rằng vị trí của mình ngang với vai bệnh nhân để có thể tận dụng trọng lượng cơ thể khi ép tim. Ép mạnh và thẳng xuống ngực bệnh nhân, đảm bảo độ sâu 5-6 cm. Sau mỗi lần ép, nhớ giải phóng lực ép và để ngực bệnh nhân trở lại vị trí ban đầu. Lặp lại động tác này với tần suất 100 – 120 lần/phút cho đến khi bệnh nhân có dấu hiệu hồi phục hoặc đến khi xe cấp cứu đến.
– Khai thông đường thở
Trong quá trình hồi sức, bệnh nhân có thể được yêu cầu nằm nghiêng. Cần chú ý không gây chấn thương cột sống. Khi bệnh nhân nằm ngửa, đầu cần được ngả nhẹ ra sau, nâng cằm lên. Lắng nghe tiếng thở trong vòng 10 giây, nếu bệnh nhân không thở, tiến hành hô hấp nhân tạo ngay lập tức.
– Hô hấp nhân tạo (thổi ngạt)
Nếu bệnh nhân không có nhịp tim hoặc không có mạch, bạn phải thực hiện ép tim ngoài lồng ngực như bước 1. Sau mỗi 30 lần ép tim, thực hiện 2 lần thổi ngạt.
Để thổi ngạt, nghiêng đầu bệnh nhân nhẹ nhàng, dùng 2 ngón tay nâng cằm lên, bịt mũi họ lại. Đặt miệng bạn lên miệng bệnh nhân và thổi đều trong 1 giây, đồng thời quan sát ngực họ có phồng lên hay không. Tiếp tục thổi ngạt lần 2.
Lặp lại chu kỳ 30 lần ép ngực và 2 lần thổi ngạt cho đến khi bệnh nhân hồi phục hoặc có sự hỗ trợ từ đội cấp cứu.
2.2 Hồi sức tim phổi ở trẻ em
Trẻ em có xu hướng gặp vấn đề về đường thở và hô hấp nhiều hơn là vấn đề về tim, do đó bạn nên tập trung vào việc thực hiện hô hấp nhân tạo cấp cứu cho trẻ.
– Trẻ em trên 1 tuổi
Để mở đường thở, đặt một tay lên trán trẻ và nhẹ nhàng ngửa đầu trẻ ra sau, nâng cằm lên. Kiểm tra miệng và mũi để loại bỏ vật cản. Bịt mũi trẻ và đặt miệng bạn lên miệng trẻ, thực hiện thổi ngạt đều đặn, quan sát ngực trẻ có phồng lên hay không. Thực hiện 5 lần thổi ngạt, sau đó đặt một cườm bàn tay lên giữa ngực trẻ và ấn sâu khoảng 5cm. Sau mỗi 30 lần ép ngực, thực hiện 2 lần thổi ngạt.
– Trẻ sơ sinh dưới 1 tuổi
Đặt một tay lên trán trẻ và nhẹ nhàng ngửa đầu ra sau, nâng cằm lên để mở đường thở. Đặt miệng bạn lên cả miệng và mũi trẻ sơ sinh, thổi khí đều đặn. Quan sát ngực trẻ có phồng lên không và thực hiện 5 lần thổi ngạt ban đầu. Sau đó, đặt 2 ngón tay vào giữa ngực trẻ và ấn xuống khoảng 4cm. Tiếp tục ép ngực với tần suất 100-120 lần/phút và thực hiện 2 lần thổi ngạt. Lặp lại chu kỳ này cho đến khi trẻ hồi phục hoặc có sự hỗ trợ từ đội cấp cứu.
3. Nguyên tắc khi thực hiện hồi sức tim phổi
Nguyên tắc DRSCAB là chuỗi các bước quan trọng trong quá trình hồi sức tim phổi, giúp người cấp cứu thực hiện đúng cách và hiệu quả. Cụ thể, chuyên gia, giảng viên Cao đẳng điều dưỡng tphcm cho biết:
- D – Danger (Nguy hiểm): Đảm bảo môi trường xung quanh an toàn cho cả bệnh nhân và người cấp cứu.
- R – Response (Phản ứng): Kiểm tra phản xạ của bệnh nhân bằng cách lay gọi, hỏi tên hoặc yêu cầu thực hiện một động tác đơn giản.
- S – Send (Gọi cấp cứu): Ngay lập tức liên hệ đội ngũ cấp cứu 115 (Việt Nam) để được hỗ trợ kịp thời.
- C – Circulation (Tuần hoàn): Kiểm tra tuần hoàn bằng cách bắt mạch ở cánh tay, cổ hoặc vùng bẹn.
- A – Airways (Đường thở): Đánh giá tình trạng thông thoáng của đường thở bằng cách mở miệng bệnh nhân và kiểm tra bên trong.
- B – Breathing (Hô hấp): Quan sát chuyển động của lồng ngực để xác định xem bệnh nhân có thở hay không.
Đây là quy trình hồi sức tim phổi áp dụng cho cả người lớn và trẻ em. Việc trang bị kiến thức về cấp cứu tim phổi là vô cùng quan trọng, giúp phản ứng nhanh chóng và chính xác trong các tình huống khẩn cấp.
Nguồn: Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur
