Trong y học cổ truyền, đau đầu thuộc chứng đầu thống. Một số món ăn bài thuốc giúp giảm đau đầu hiệu quả, lâu dài.
1. Nguyên nhân gây đau đầu
Theo y học cổ truyền, đầu là nơi hội tụ của các đường kinh dương, huyết tinh của ngũ tạng và khí thanh dương của lục phủ. Đau đầu (chứng đầu thống) được phân thành hai loại:
Ngoại thương đầu thống (do tác nhân bên ngoài): Chủ yếu do lục dâm (phong, hàn, thử, thấp, táo, hỏa), trong đó phong tà thường kết hợp với hàn, nhiệt, thấp gây ảnh hưởng:
- Hàn làm tắc kinh mạch.
- Nhiệt gây rối loạn khí huyết.
- Thấp cản trở thanh dương, khiến khí không thăng lên đầu gây đau.
Nội thương đầu thống (do mất cân bằng trong cơ thể): Liên quan đến khí hư, khí huyết ứ trệ làm mạch lạc kém lưu thông, thận thủy suy yếu, can dương bốc lên, khí uất hóa hỏa hoặc đờm thấp tích tụ gây nhiễu loạn thanh khiếu.
2. Giảm đau đầu bằng món ăn bài thuốc
Dựa trên nguyên tắc cân bằng âm dương, điều hòa khí huyết, các món ăn bài thuốc giúp hỗ trợ giảm triệu chứng đau đầu hiệu quả.
Giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM – trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết một số món ăn bài thuốc tham khảo gồm:
2.1 Cháo đậu xanh
Đậu xanh có tính mát, giúp thanh nhiệt, giải độc, thích hợp cho người đau đầu do phong nhiệt. Theo y học cổ truyền, đậu xanh còn hỗ trợ giải cảm nắng, làm nhẹ cơ thể, đặc biệt khi đau đầu kèm sốt.
– Nguyên liệu:
- 100g đậu xanh
- 50g gạo tẻ
- 1 lít nước
– Cách chế biến:
- Ngâm đậu xanh khoảng 30 phút.
- Nấu đậu xanh với gạo tẻ đến khi nhừ.
- Thêm muối vừa ăn, dùng khi còn ấm.
– Lưu ý: Người tỳ vị hư yếu nên hạn chế do đậu xanh có tính lạnh, có thể gây tiêu chảy.
2.2 Trà hoa cúc bạc hà
Trà hoa cúc kết hợp với bạc hà giúp thanh nhiệt, làm dịu thần kinh, sáng mắt, đặc biệt phù hợp cho người bị đau đầu do phong nhiệt hoặc căng thẳng.
– Nguyên liệu:
- 5–10g hoa cúc khô
- 10g lá bạc hà
- Một ít đường phèn
– Cách pha chế:
- Đun sôi hoa cúc và bạc hà với 500ml nước trong khoảng 10 phút, sau đó lọc lấy nước.
- Thêm đường phèn để tăng hương vị.
- Uống khi còn ấm.
– Lưu ý: Không nên uống quá nhiều vì hoa cúc có tính hàn, có thể gây lạnh bụng.
2.3 Cháo hành tía tô
Hành và tía tô có tính ấm, giúp tán hàn, thông kinh lạc. Do đó, món cháo này phù hợp cho người bị cảm cúm, đau đầu do phong hàn, giúp làm ấm cơ thể, giải cảm và giảm đau đầu.
– Nguyên liệu:
- 50g gạo
- 3–5 nhánh hành lá
- 10g lá tía tô
– Cách chế biến:
- Vo gạo, nấu đến khi chín nhừ thành cháo.
- Cắt nhỏ hành, tía tô, cho vào khi cháo chín, nêm gia vị vừa ăn.
- Dùng khi còn nóng để giúp cơ thể tiết mồ hôi, đẩy hàn tà ra ngoài.
– Lưu ý: Không nên ăn khi trời quá nóng hoặc cơ thể đang bị nhiệt cao.
2.4 Cháo hạt sen long nhãn
Hạt sen và long nhãn giúp bổ tỳ, an thần, tăng cường tuần hoàn máu, khí huyết, thích hợp cho người đau đầu do suy nhược, mất ngủ (huyết hư).
– Nguyên liệu:
- 30g hạt sen
- 20g long nhãn
- 100g gạo nếp
– Cách chế biến:
- Nấu chín nhừ gạo nếp và hạt sen.
- Thêm long nhãn, đun sôi, dùng khi còn ấm.
– Lưu ý: Không phù hợp cho người bị cảm mạo hoặc sốt.
2.5 Thịt vịt hầm thiên ma, sinh địa
Thiên ma có vị ngọt, tính bình, giúp bình can tức phong, hoạt huyết, thích hợp cho người đau đầu, hoa mắt, chóng mặt do can dương vượng. Kết hợp với sinh địa có tác dụng thanh nhiệt, bổ huyết, làm dịu thần kinh, hỗ trợ tuần hoàn máu lên não.
– Nguyên liệu:
- 500g thịt vịt
- 10g thiên ma
- 15g sinh địa
– Cách chế biến:
- Làm sạch thịt vịt, cắt miếng vừa ăn.
- Hầm thịt vịt với thiên ma, sinh địa đến khi chín mềm.
- Ăn thịt, uống nước khi còn ấm, chia thành nhiều bữa trong ngày.
2.6 Não lợn hầm thiên ma
Món ăn này thích hợp cho người bị đau đầu do phong nhiệt, căng thẳng, mệt mỏi thần kinh. Não lợn giúp bổ não, trong khi thiên ma và hồng táo có tác dụng an thần, hoạt huyết.
– Nguyên liệu:
- 1–2 bộ não lợn
- 10g thiên ma
- 4 quả hồng táo
– Cách chế biến:
- Rửa sạch thiên ma, thái lát. Bỏ hạt hồng táo. Loại bỏ màng và gân máu trong não lợn.
- Cho tất cả nguyên liệu vào bát, thêm nước sâm sấp, hấp cách thủy đến khi chín.
- Nêm gia vị vừa ăn, dùng khi còn nóng.
2.7 Canh bí đỏ kỷ tử
Dược sĩ, giảng viên Cao đẳng Dược chia sẻ: Bí đỏ giúp bổ tỳ vị, kỷ tử bổ thận âm, hỗ trợ lưu thông khí huyết, giúp giảm đau đầu kinh niên, đặc biệt do khí huyết ứ trệ.
– Nguyên liệu:
- 200g bí đỏ
- 10g hạt kỷ tử
– Cách chế biến:
Nấu bí đỏ đến khi chín mềm, thêm kỷ tử, nêm gia vị vừa ăn.
Dùng thường xuyên để bổ sung dinh dưỡng, làm dịu thần kinh.
Lưu ý: Không nên dùng quá nhiều kỷ tử vì có thể gây nóng trong.
2.8 Cháo bách hợp đậu đen
Bách hợp giúp dưỡng âm, giảm căng thẳng thần kinh, kết hợp với đậu đen có tác dụng trừ phong, hỗ trợ giảm đau đầu hiệu quả.
– Nguyên liệu:
- 20g bách hợp
- 30g đậu đen
- 50g gạo tẻ
– Cách chế biến:
- Nấu gạo tẻ và đậu đen đến khi mềm nhừ.
- Thêm bách hợp, tiếp tục nấu chín.
- Dùng khi còn ấm, phù hợp cho người căng thẳng, mất ngủ.
3. Lưu ý khi sử dụng món ăn bài thuốc chữa đau đầu
Mỗi món ăn có tính hàn, nhiệt khác nhau, cần lựa chọn phù hợp với thể trạng và nguyên nhân đau đầu.
Không nên sử dụng quá nhiều hoặc quá thường xuyên các món có tính hàn hoặc nhiệt để tránh ảnh hưởng đến sự cân bằng âm dương và chức năng tạng phủ.
Nên ăn khi còn ấm để đạt hiệu quả tốt nhất, tránh dùng khi quá đói hoặc ngay sau khi ăn thực phẩm lạnh.
Các món ăn này chỉ hỗ trợ giảm triệu chứng, nếu đau đầu kéo dài, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
Cập nhật tại Tin tức Y Dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur