Màu sắc của nước phản ánh đúng tình trạng sức khỏe của bạn. Nếu bạn nhận thấy màu sắc nước tiểu không bình thường và không rõ nguyên nhân, hãy thăm bác sĩ để được kiểm tra và điều trị.
Nước tiểu bình thường được định nghĩa như thế nào?
Giảng viên tại Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM cho biết: Nước tiểu, còn gọi là nước đái hoặc niệu, là chất lỏng không có vi khuẩn được thận sản xuất và lưu trữ trong bàng quang. Khi đi tiểu, nước tiểu được tiết ra khỏi cơ thể thông qua niệu đạo.
Các tế bào trong cơ thể thực hiện quá trình trao đổi chất tạo ra nhiều sản phẩm, một số trong số đó chứa nhiều nitơ như ure hoặc acid uric và creatinin, cần được loại bỏ khỏi máu. Những sản phẩm này cuối cùng được loại ra khỏi cơ thể qua quá trình tiểu tiện – đây là cách cơ bản để loại bỏ các chất tan trong nước khỏi cơ thể.
Trong cơ thể người, hệ thống tiết niệu chủ yếu loại bỏ chất thải hòa tan, với lượng ure ít được loại bỏ qua mồ hôi. Hệ thống này gồm có thận, niệu đạo, bàng quang và niệu quản. Quá trình lọc, tái hấp thu và tiết bài của các chất diễn ra để tạo ra nước tiểu.
Thận trích xuất các chất thải hòa tan từ máu cùng nước dư, đường và nhiều hợp chất khác. Nước tiểu chứa nồng độ ure cao và các chất khác, kể cả độc tố. Nước tiểu di chuyển từ thận qua niệu quản, bàng quang và rồi niệu đạo trước khi rời khỏi cơ thể.
Màu sắc của nước tiểu có thể tiết lộ điều gì về sức khỏe của bạn? Nếu bạn nhận thấy màu sắc nước tiểu không bình thường và không rõ nguyên nhân, hãy thăm bác sĩ để được kiểm tra và điều trị.
Nước tiểu trong suốt
Nếu nước tiểu của bạn trong suốt, có thể bạn đang uống nhiều hơn lượng nước khuyến nghị hàng ngày. Lượng nước cần thiết thường dao động từ 1,5 đến 2 lít mỗi ngày, và việc uống quá nhiều có thể làm mất cân bằng các chất điện giải trong cơ thể. Nếu tình trạng này diễn ra liên tục, có thể bạn cần giảm lượng nước uống hàng ngày.
Nước tiểu không màu
Nếu bạn chắc chắn rằng mình không uống quá nhiều nước nhưng nước tiểu vẫn rất nhiều và không có màu sắc, có thể đây là dấu hiệu của bệnh đái tháo nhạt. Điều này cần được kiểm tra kỹ càng hơn thông qua xét nghiệm.
Nước tiểu có màu vàng đậm
Nếu màu sắc nước tiểu của bạn có vẻ vàng đậm hơn bình thường, có thể bạn đang mất nước. Khi không cung cấp đủ lượng nước cần thiết, các chất trong nước tiểu trở nên đậm hơn. Hiện tượng này thường xảy ra khi lấy nước tiểu đầu tiên vào buổi sáng do ta thường giới hạn nước trong thời gian ngủ. Màu sắc của nước tiểu sẽ cải thiện ngay sau khi uống đủ nước.
Nước tiểu có màu đỏ hoặc hồng
Màu đỏ hoặc hồng trong nước tiểu có thể là dấu hiệu cảnh báo, nhưng không phải mọi trường hợp đều đáng lo ngại. Màu sắc này có thể do các nguyên nhân sau:
- Một số loại thực phẩm như củ cải đường, quả mâm xôi, đại hoàng,…
- Sử dụng thuốc Rifampin – một loại kháng sinh thông thường để điều trị bệnh lao.
- Thuốc Phenazopyridine giảm đau đường tiết niệu.
- Thuốc nhuận tràng chứa senna.
- Ngộ độc chì hoặc thủy ngân.
Sự xuất hiện của màu đỏ hoặc hồng trong nước tiểu đôi khi có thể liên quan đến máu. Các yếu tố gây ra việc này bao gồm:
- Chấn thương.
- Tắc nghẽn đường tiết niệu.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu.
- Vấn đề thận.
- Phì đại tiền liệt tuyến.
- Ung thư.
- Tiểu porphyria: một loại rối loạn di truyền hiếm gặp của các tế bào hồng cầu.
- Thiếu máu tán huyết nội mạch cấp: trong nước tiểu chứa hemoglobin niệu.
- Chấn thương cơ nghiêm trọng: gây ra tăng myoglobin, chất này được thải qua nước tiểu.
Nước tiểu có màu cam
Dược sĩ Cao đẳng Dược cho biết: Nước tiểu có màu cam có thể là kết quả của việc sử dụng một số loại thuốc, bao gồm:
- Thuốc kháng sinh Rifampicin.
- Các thuốc giảm đau Phenazopyridine.
- Thuốc Sulfasalazine, được sử dụng để điều trị viêm khớp và hội chứng ruột kích thích.
- Một số thuốc nhuận tràng.
- Các chất được sử dụng trong hóa trị cũng có thể gây ra sự thay đổi màu cam trong nước tiểu.
- Mất nước cơ thể cũng có thể là một nguyên nhân.
Ngoài ra, màu cam trong nước tiểu cũng có thể là dấu hiệu của một số tình trạng bệnh lý, đặc biệt là liên quan đến ống mật hoặc gan, đặc biệt là khi phân cũng có màu nhạt. Nếu bạn đang điều trị bệnh gan, nên thảo luận với bác sĩ về bất kỳ thay đổi màu nước tiểu nào để nhận được tư vấn chi tiết hơn.
Nước tiểu có màu xanh dương hoặc xanh lá
Nước tiểu có màu xanh dương hoặc xanh lá là một tình trạng hiếm gặp ở con người. Có những nguyên nhân sau đây có thể làm nước tiểu chuyển sang màu xanh dương hoặc xanh lá:
Thuốc nhuộm: Một số thuốc nhuộm thực phẩm có thể làm nước tiểu có màu xanh lá cây. Cụ thể, thuốc nhuộm được sử dụng trong một số xét nghiệm chức năng thận và bàng quang, như xanh methylene, có thể gây ra hiện tượng này.
Thuốc: Một số loại thuốc và hợp chất chứa phenol, như Promethazine (điều trị dị ứng, buồn nôn), Propofol (thuốc gây mê), Amitriptyline (điều trị trầm cảm), Cimetidine (giảm axit trong dạ dày và một số thuốc giảm đau), cũng như một số loại vitamin tổng hợp.
Tình trạng bệnh lý: Tăng calci máu có tính gia đình lành tính, một rối loạn di truyền hiếm gặp, đôi khi được gọi là hội chứng tã xanh, vì nước tiểu của trẻ bị rối loạn có màu xanh.
Biliverdin (sắc tố mật): Khi có sự bất thường giữa đường mật và đường tiết niệu.
Nhiễm trùng đường tiết niệu do vi khuẩn Pseudomonas.
Nước tiểu màu nâu sẫm hoặc màu cola
Nước tiểu màu nâu sẫm hoặc màu cola có thể xuất phát từ các nguyên nhân sau đây:
Thức ăn: Việc tiêu thụ một lượng lớn đậu tằm, đại hoàng hoặc lô hội có thể gây ra màu nước tiểu nâu sẫm.
Thuốc: Một số loại thuốc như Chloroquine và Primaquine (chống sốt rét), Metronidazole và Nitrofurantoin (kháng sinh), cũng như các loại thuốc nhuận tràng chứa cascara hoặc senna, thuốc giãn cơ methocarbamol có thể làm đậm màu nước tiểu.
Tình trạng bệnh lý: Các rối loạn về gan, thận và nhiễm trùng đường tiết niệu đều có thể làm thay đổi màu nước tiểu thành màu nâu sẫm.
Tập thể dục cực nặng: Chấn thương cơ từ việc tập thể dục quá sức có thể gây tổn thương thận, làm cho nước tiểu có thể có màu hồng hoặc màu nâu cola.
Nước tiểu có bọt
Nếu tình trạng này chỉ xuất hiện một hoặc hai lần và nhanh chóng mất đi, có thể do tác động cơ học hoặc chuyển hóa chất tạo bọt. Tuy nhiên, nếu nước tiểu nổi bọt xuất hiện thường xuyên và kéo dài, có thể cần xem xét các nguyên nhân có thể xuất phát từ các vấn đề bệnh lý.
Các vấn đề bệnh lý như:
- Khi cơ thể thiếu nước, nước tiểu trở nên đặc và có thể tạo ra nhiều bọt.
- Protein nước tiểu tăng cao.
- Nhiễm trùng đường tiểu do vi khuẩn xâm nhập vào bàng quang.
- Các bệnh lý ở thận như nhiễm trùng thận, viêm thận, suy thận, sỏi thận có thể làm cho nước tiểu nổi bọt hoặc mờ.
Chuyên mục Tin tức Y dược – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cập nhật
